Το εσωτερικό «σύνορο» της Ευρώπης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

Στη νέα τομή στο σώμα της Ευρώπης, η κυβέρνηση της Ελλάδας είναι, δυστυχώς, στη λάθος πλευρά. Μπορεί να είναι εξαιρετικά άβολη η αλήθεια για τον ΣΥΡΙΖΑ και παρότι φέτος εκφράζει τη λύπη του για το Brexit, οι ιδεολογικές συμμαχίες του είναι σαφείς. Ενα χρόνο μετά το δημοψήφισμα, ο ΣΥΡΙΖΑ με μακροσκελείς ανακοινώσεις «θριάμβου» επιχειρεί, όπως κάθε λαϊκίστικο κόμμα που σέβεται τον εαυτό του, να κατασκευάσει επετείους, να διχάσει και να μιλήσει για προπαγάνδες και διεθνή κέντρα. Αναρωτιέται κανείς σε ποιους απευθύνονται αυτές οι επικίνδυνες ανοησίες και αν, εντέλει, υπάρχουν πολίτες που να διάβασαν αυτό το κείμενο που εξέδωσε το γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ και να είπαν «μπράβο». Δύσκολο να το φανταστεί κανείς, ιδίως αν ανήκει στους «κακούς» που είχαν ψηφίσει «Ναι». Αλλά η πραγματικότητα μας λέει πως ακόμη και για το χονδροειδέστερο ψέμα, για την πλέον απροκάλυπτη προπαγάνδα, για το πλέον χυδαίο επικοινωνιακό τέχνασμα όσο και για την πιο φθηνή διχαστική γλώσσα, υπάρχει κοινό. Και υπάρχει κοινό που ακολουθεί, επικροτεί και ταυτίζεται. Είναι οι τάξεις των οπαδών και χειροκροτητών που έχουν ανάγκη και θεωρούν απολύτως φυσικό οι έχοντες την εξουσία να είναι άνθρωποι «δικοί» τους. Ο Αλέξης Τσίπρας γνωρίζει ότι ψεύδεται και ότι είναι (τουλάχιστον) ανεπαρκής, αλλά ελπίζει ότι η προπαγάνδα του κόμματός του θα του δώσει χρόνο. Είναι μια φυσική λειτουργία του λαϊκισμού. Οπως θεμελιώδης αρχή για την κατάχρηση της εξουσίας είναι η δαιμονοποίηση των αντιπάλων και η διαρκής ηθικολογία. Προκύπτει όμως ότι η επαναστατική ρητορεία του ΣΥΡΙΖΑ, που ταλαιπώρησε τόσο τη χώρα και που κόστισε και κοστίζει δισεκατομμύρια ευρώ, έχει ερείσματα. Οχι στην πραγματικότητα αλλά στη συγκυρία, η οποία διεθνώς προχωράει σε ένα νέο διαμελισμό της Δύσης. Η διατομή Αριστεράς και Δεξιάς έχει μείνει ως προϊόν του 19ου και του 20ού αιώνα. Η διατομή των τελευταίων ετών (με αποκορύφωση το Brexit, αλλά και τις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία και το δημοψήφισμα της Ουγγαρίας) έχει ανακατανείμει τις συγγένειες και τις συμμαχίες και μας έδωσε και το μόρφωμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με κοινό πεδίο τον λαϊκισμό, τον ευρωσκεπτικισμό, τον νέας κοπής εθνικισμό και τη δήθεν αποστασία έναντι της παλαιάς τάξης των πραγμάτων. Τα νέα ιδεολογικά στρατόπεδα, έστω και με τις πολλές υποομάδες και κατηγορίες, κρίνονται πλέον όχι με ζητήματα ιεραρχίας, ικανότητας, κινητικότητας και καταγωγής, αλλά με τον βαθμό προθυμίας για τη δημιουργία της νέας πυραμίδας.

Η νέα πυραμίδα των λαϊκιστών και εθνικιστών βασίζεται στην αποστροφή τους για τα υπερεθνικά σύνολα όπως η Ε.Ε., στην εργαλειακή μεταχείριση του προσφυγικού και στον έλεγχο των ΜΜΕ. Τα αργά ανακλαστικά της Ε.Ε. έχουν επιτρέψει φαινόμενα όπως αυτά της Ουγγαρίας και έχουν ανεχθεί τις αυθαιρεσίες του ΣΥΡΙΖΑ. Αν και κάθε περίπτωση λαϊκίστικου κόμματος είναι διαφορετική, υπάρχει κοινός σκοπός που επιτρέπει στη Μαρίν Λεπέν να συγχαίρει τον Αλέξη Τσίπρα. Πολλά θα εξαρτηθούν από την ταχύτητα αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το κατά πόσον θα μπορέσει να αποδυναμώσει εμπράκτως τις πολλές (και ορισμένες βάσιμες) κατηγορίες ή κριτικές για την απόστασή της από τη νέα πραγματικότητα. Μέσα σε αυτό το σύνθετο τοπίο της διεθνούς ανακατάταξης που έχει διχάσει τον πληθυσμό της Ευρώπης και έχει αναδείξει τον λαϊκισμό ως σοβαρό αντίπαλο του φιλελευθερισμού και της Κεντροδεξιάς, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί καθημερινά, επιτυχώς ή όχι, να συγκρατήσει τους οπαδούς της στο στρατόπεδο της νέας πυραμίδας που χτίζει ο διεθνής λαϊκισμός. Υπάρχουν εχθροί και οπαδοί, αλλά είναι θέμα χρόνου να αναγεννηθεί ο επί της ουσίας πολιτικός λόγος στην Ευρώπη που θα περιορίσει την αποδοχή του λαϊκισμού.

Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ