Στον σταθμό του Μονάχου

Κέζα Λώρη 

Ενα δάκρυ κυλά ζεστό στο μάγουλο, ένα αρκουδάκι δίνεται για δώρο σε παιδάκι μαζί με καραμελίτσες, ακούγεται χειροκρότημα. Οι Γερμανοί υποδέχονται Σύρους σε σιδηροδρομικούς σταθμούς. Η καλοσύνη ξεχειλίζει. Διαβάζουμε ότι ήταν τόσο πολλοί εκείνοι που ήθελαν να καλωσορίσουν τους πρόσφυγες στον σταθμό του Μονάχου ώστε η αστυνομία τοποθέτησε κιγκλιδώματα. Οι εθελοντές σταμάτησαν να δέχονται ρούχα, επειδή δεν είχαν τι να τα κάνουν.

Προκύπτει άραγε συμπέρασμα από τη θερμή υποδοχή ορισμένων πολιτών; Βεβαίως. Προκύπτει συμπέρασμα ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι είναι ευαίσθητοι, συμπονετικοί, δείχνουν αλληλεγγύη. Δεν προκύπτει κάτι γενικότερο, κάτι σχετικό με εθνική καλοσύνη, κάτι σχετικό με πολιτισμό μιας συγκεκριμένης χώρας, κάτι σχετικό με το γερμανικό μεγαλείο ψυχής. Αυτές οι εικόνες, των καλών Γερμανών, συγκρίθηκαν με εικόνες των άλλων, των κακών λαών, που αφήνουν στον δρόμο τους πρόσφυγες, που τους ταλαιπωρούν.

Είναι τεράστια σαχλαμάρα να προτάσσονται μεμονωμένες εικόνες καλοσύνης. Ανάλογη σαχλαμάρα είναι να προβάλλονται αποκομμένες εικόνες από επιθέσεις σε κέντρα φιλοξενίας προσφύγων. Στην ίδια αυτή πολιτισμένη χώρα κάποιοι πυρπολούν ξενώνες κατατρεγμένων αλλοδαπών. Μέσα στο 2014 έβαλαν φωτιά σε εστίες 170 φορές. Η ρατσιστική βία αυξάνεται: το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι εμπρησμοί έφτασαν τους 150. Να θυμηθούμε και ένα άλλο στοιχείο της πρόσφατης Ιστορίας. Μετά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών το 1990, δολοφονήθηκαν περίπου 185 άνθρωποι επειδή ήταν ξένοι.

Ας αφήσουμε, λοιπόν, στην άκρη τα συναισθήματα των εντυπώσεων και ας δούμε τα δεδομένα. Η Γερμανία δέχεται πρόσφυγες φιλτραρισμένους. Εχουν ήδη καταγραφεί κατά την είσοδό τους στην Ευρώπη. Εχουν ήδη δηλώσει κάποιο όνομα, πιθανώς έχουν ήδη δείξει κάποια πιστοποιητικά, έχουν ήδη πάρει το έγγραφο που πιστοποιεί την κατάστασή τους, ότι δηλαδή είναι πρόσφυγες. Δεν χρειάζεται να μπουν σε ουρά για την περίφημη ταυτοποίηση. Επιπλέον είναι οι πιο ευκατάστατοι όσοι διαθέτουν χρήματα και φτάνουν μέχρι τα σύνορα της Γερμανίας με τρένο. Οι φτωχοδιάβολοι μένουν πίσω, ταξιδεύουν ποδαράτα και δυσκολεύονται με τις ξένες γλώσσες.

Σε πολιτικό επίπεδο η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ αποφάσισε την αναστολή της διαδικασίας που προβλέπει ο κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙ. Να το θυμηθούμε κι αυτό, ότι είχε κανονίσει να μη δέχεται η χώρα της περιττούς ξένους. Τους έστελνε πίσω, στην πρώτη χώρα που τους υποδέχτηκε στην Ευρώπη, κυρίως δηλαδή στην Ελλάδα και την Ιταλία. Το σχέδιο ήταν να φυλάσσονται τα σύνορα από τον ευρωπαϊκό στρατό και οι ξένοι να εγκλωβίζονται στην περιφερειακή ζώνη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εδινε και ξεροκόμματο για υποδομές ώστε να μην της χτυπούν την πόρτα απρόσκλητοι αλλοδαποί.

Τώρα, λοιπόν, κάτι άλλαξε. Η Γερμανία παραμένει σε τροχιά ανάπτυξης, έχει συμπιέσει την ανεργία σε ιστορικό χαμηλό και χρειάζεται φτηνό εργατικό δυναμικό. Η ανθρωπιστική κρίση είναι βολική στο τέλος. Θα υποδέχεται μισό εκατομμύριο πρόσφυγες τον χρόνο, για τα επόμενα χρόνια. Η οργανωμένη υποδοχή είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού και μακροπρόθεσμων οικονομικών στόχων. Δεν είναι θέμα εγκαρδιότητας ή αποτέλεσμα συγκίνησης. Συνυπάρχουν λογική και ευαισθησία. Δεν είναι κακό αυτό. Προπάντων δεν είναι κακό για τους πρόσφυγες που βρίσκουν δομές και υποδομές, βρίσκουν δουλειές και σταθερότητα.

Είναι προφανές ότι ούτε οι συνθήκες είναι ίδιες για όλες τις χώρες ούτε τα μεγέθη συγκρίσιμα. Αυτά είναι δεδομένα. Οι καλότυχοι πρόσφυγες, εκείνοι που έφτασαν στη Γη της Επαγγελίας, θα καλοτυχίσουν σε μια οργανωμένη χώρα με ζωηρούς δείκτες ανάπτυξης. Αυτά τα λογικά δεδομένα δεν έχουν καμία σχέση με τους αφορισμούς περί συμπονετικών Γερμανών που περιμένουν στους σταθμούς των τρένων και κρατούν πλακάτ με καλωσορίσματα. Αλλο το ένα και άλλο το άλλο. Να βλέπουμε όλη την εικόνα, με τους ευαίσθητους, με τους ξενοφοβικούς, με όλους. Ο κόσμος είναι μωσαϊκό, δεν είναι άσπρο-μαύρο.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2015

Η Ιστορία είναι αμείλικτη

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ 

Κ ​​άτι μου λέει ότι ο κ. Τσίπρας «τέλειωσε» μέσα του το βράδυ που συμφώνησε το τρίτο μνημόνιο. Ηταν ίσως η στιγμή που κατάλαβε τι ήταν εφικτό και τι όχι. Αργησε βεβαίως πάρα πολύ να το καταλάβει, γιατί έζησε πολλούς μήνες μέσα σε ένα παραμύθι. Κάποτε η Ιστορία θα καταγράψει ποιο κομμάτι του παραμυθιού πίστευε πραγματικά και ποιο όχι. Θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να διαπιστώσουμε κατά πόσον όντως περίμενε χρήματα από τη Μόσχα ή το Πεκίνο, παρότι ουδέποτε του τα υποσχέθηκε κανείς. Περιμένουμε την ψυχρή ιστορική ετυμηγορία για το πώς πείσθηκε να κάνει το δημοψήφισμα, παρά τις προειδοποιήσεις -και τις επιστολές- στενών, συνετών συνεργατών του. Τι κρυβόταν πίσω από αυτό το επεισόδιο; Το μακρύ χέρι του αφανούς λόμπι της δραχμής που τον έσπρωχνε στην καταστροφή; ‘Η μήπως η πεποίθηση πως οι αγορές και οι Ευρωπαίοι θα τρομάξουν και θα φέρουν μία καλύτερη συμφωνία πριν από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος;

Οταν, στην Αγία Πετρούπολη και αλλού, ο κ. Τσίπρας μίλαγε χαλαρά για το σενάριο της δραχμής με το επιχείρημα «θα είναι δύσκολα στην αρχή, αλλά κατόπιν θα απογειωθούμε», το έκανε για μπλόφα ή το εννοούσε; Είναι πολύ νωρίς, πολύ νωπά όλα για να μάθουμε την αλήθεια.

Το παραμύθι τέλειωσε με τον πιο απρόβλεπτο τρόπο την Κυριακή του δημοψηφίσματος. Ισως, μάλιστα, να μπορεί κανείς να διακινδυνεύσει την πρόβλεψη πως το απόγειο της καριέρας του κ. Τσίπρα ήταν η μεγάλη συγκέντρωση την Παρασκευή πριν. Ηταν στο απόγειό του, ο ίδιος και ο κόσμος του, καθώς έβγαζαν μία απίστευτη ορμή και πάθος. Ισως να ήταν η μοναδική στιγμή που σκέφθηκε ότι θα μπορούσε να τα καταφέρει, να βιώσει τον ρόλο του μεταμοντέρνου Ευρωπαίου Αλιέντε.

Η ιστορική φαντασίωση έσβησε μαζί με τον απόηχο των ιαχών του πλήθους που τον αποθέωνε. Ευτυχώς για τη χώρα. Αφησε όμως πίσω του συντρίμμια. Η χώρα υπέστη μία πολύ μεγάλη καταστροφή. Οι νέοι που μπέρδεψαν τη ρήξη με το παλιό και το σάπιο με το άκριτο «Οχι» του εθνολαϊκισμού ένιωσαν προδομένοι. Ο κ. Τσίπρας άφηνε ένα κομμάτι του εαυτού του στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Ο καινούργιος του ρόλος πιθανώς να μην του αρέσει, και αυτό είναι το πρόβλημα. Η άχαρη τέχνη της διακυβέρνησης δεν τον συγκινεί. Σύμφωνα με όλες τις διηγήσεις κάθε κυβερνητική σύσκεψη εξελισσόταν σε ιδεολογικό πηγαδάκι περασμένων δεκαετιών χωρίς «διά ταύτα», χωρίς ανάθεση ευθύνης και δίχως ποτέ να επιβάλλεται κάποιος σε υπουργούς που διαφωνούσαν.

Ο κ. Τσίπρας είναι βεβαίως ρεαλιστής και ένας κυνικός παίκτης. Και όπως συμβαίνει πάντοτε όταν νιώθουμε απειλές και κινδύνους γύρω μας, αυτό που προέχει είναι η επιβίωση και η αυτοσυντήρηση μαζί με την εκλογίκευση των αδυναμιών μας. Ισως, λοιπόν, να σκέπτεται «τι και αν χάσω; Είμαι 40 χρόνων, μπορώ να είμαι παίκτης για πολλά ακόμη χρόνια. Ο επόμενος πρωθυπουργός έχει πολλή στενοχώρια να μοιράσει ακόμη. Εχω χρόνο μπροστά μου...». Η πολιτική σε αυτό το επίπεδο απαιτεί, όμως, αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν «φωτιά στο στομάχι». Αν τη χάσεις, για οιονδήποτε λόγο, μπορείς να κουτρουβαλήσεις λίγο ακόμη, αλλά δεν θα πας μακριά. Η Ιστορία έχει έναν άγριο τρόπο να ξεχωρίζει τους πολιτικούς σε ηγέτες και σε υποσημειώσεις. Ηγέτης ακόμη να φανεί στο ξέφωτο...

Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

τ' ανείπωτα

Ζερβουδάκης