Πολύ εύκολα χρησιμοποιείται στις μέρες μας η λέξη παρακμή. Ακόμη και για εστιατόρια... Και είναι υποτιμητικό για μια έννοια της οποίας η διαδικασία περιέχει, τέλος πάντων, ένα κάποιο μεγαλείο.
Δεν της αρμόζει ούτε καν ένα πολιτικό σύστημα, μια πόλη ή μια χώρα, ούτε καν η Αμερική, ή οτιδήποτε άλλο σημαντικό αρχίζει να πέφτει... Της ταιριάζει μια συγκεκριμένη νοοτροπία, μια πνευματικότητα, ένα στυλ, που σήμερα έχει εκλείψει. Οταν τα στοιχεία αυτά απουσιάζουν από τη σημερινή ζωή, σε συλλογικό επίπεδο, την παρακμή μπορεί κανείς να τη βρει μόνο σε άτομα. Η πτώση ενός προσώπου μπορεί να χαρακτηρίζει πιο έντονα την πτώση ενός πολιτισμού, αν είναι το σωστό πρόσωπο. Κι αυτό συμβαίνει με τον ήρωα αυτού του μυθιστορήματος του Μάλκολμ Λόουρι. Στο πρόσωπό του «πέφτει» μια ολόκληρη ήπειρος, η Ευρώπη, με πρωτεύουσα τη Βρετανία. Περισσότερο από κάθε άλλον Ευρωπαίο, ο Αγγλος έχει αυτό το προνόμιο. Να βιώνει το αργό δηλητήριο με κάποια γοητεία.
Ο ήρωας του Λόουρι ακολουθεί υπάκουα το κατρακύλισμα. (Η συνείδηση έχει μεγάλη σημασία στην παρακμή.) Τον βρίσκουμε πρόξενο στο Μεξικό, λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα, επισκέπτη-τουρίστα σ' ένα χωριό κατά τη διάρκεια φιέστας για τον εορτασμό της «ημέρας των νεκρών». Είναι μονίμως μεθυσμένος, γιατί μόνον έτσι μπορεί να έχει καθαρό μυαλό και πλήρη εικόνα, όχι του Μεξικού, αλλά του κόσμου, στην οποία, υπό την επίδραση της γιορτής, βάζει έναν δικό του τίτλο «Ο αιώνας των νεκρών». Ομως η ζωή του κάτω από το ηφαίστειο, και η δική του και όλης της περιοχής, δεν αφήνει περιθώρια για πολλές πολυτέλειες. Η πιθανότητα έκρηξης του ηφαιστείου, είτε την επομένη μέρα είτε ύστερα από 3.000 χρόνια, δίνει το στίγμα, παρότι κανείς δεν αναφέρεται σ' αυτό. Το άλλο ηφαίστειο του πολέμου που έρχεται, ωθεί τον πρόξενο να ορίσει τους στόχους του, που είναι δύο: ένα μπουκάλι απαγορευμένο ποτό, το περίφημο μεσκάλ και η επικοινωνία με τη γυναίκα του, που επιστρέφει ύστερα από μια περίοδο εγκατάλειψης. Η δόση και από τα δύο θα είναι χαριστική, κάτι σαν το coup de grace στα ναρκωτικά. Οι τελευταίες σελίδες στη μεξικανική ταβέρνα, με τις πουτάνες, τους ληστές και τον βίαιο θάνατο του ήρωα και της γυναίκας του, ορίζουν το τέλος της κατρακύλας και της παρακμής, μέσα στο περίλαμπρο φως του κοινού θανάτου. Κατά κάποιον τρόπο το ζευγάρι γίνεται ένα άλλο είδος Ρωμαίου και Ιουλιέτας, διαλυμένου, αλλά εξίσου παθιασμένου, αν και γι' αυτούς τους δύο δεν υπάρχουν οικογένειες και δεν θα κλάψει κανείς.
Γιώργος Νοταράς
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, χτες
