Οι δυνάμεις της οπισθοδρόμησης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

 Φαίνεται ολοένα και πιο καθαρά ότι το ξεφουσκωμένο αντιμνημονιακό αφήγημα έχει αντικατασταθεί από μία βεντάλια αντισταθμιστικής προπαγάνδας, που με τον έναν ή άλλον τρόπο αντλεί από μία θολή δεξαμενή. Καθώς η χώρα παραμένει δίχως όραμα και σχέδιο, χωρίς καμία ιδέα για το αύριο, εντυπωσιάζει η απουσία έστω και μιας συσπειρωτικής ιδέας.

Η μόνη ιδέα που διαχέεται από τη συγκυβέρνηση είναι αυτή της διαρκούς πάλης: η κοινωνία ως θύμα και οι ολιγάρχες. Πάσης φύσεως. Η ρητορική αυτή, που έχει πολλά πρόσωπα και που, ασφαλώς, ερμηνεύει τη «δύσκολη» συγκατοίκηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, δημιουργεί μία υπόγεια στοά συνεννόησης, στερεοποιώντας τη νέα διχαστική γραμμή. Οι δυνάμεις της οπισθοδρόμησης έχουν χτίσει δίκτυα. Ακόμη και όσες από τις δυνάμεις αυτές είναι εκτός εξουσίας, διευρύνουν το κοινό τους, το οποίο είναι πλατύ, διακομματικό και αυτάρεσκο μέσα στη βύθιση που γεννά η απογοήτευση.
Η κυβέρνηση έχει επιτύχει, έστω και σε φθορά, να εκπροσωπεί ένα γενικευμένο αίσθημα μειονεξίας που καλύπτει τα τελευταία χρόνια τη χώρα. Είναι ο εκπρόσωπος της αδυναμίας του μέσου Ελληνα να δει την αιτία των πραγμάτων. Αλλά αν η κυβέρνηση κινείται «σε ένα πεδίο όπου η εμμονή στον επιθετικό λαϊκισμό συγκρούεται με την ομαλή εξέλιξη της χώρας», όπως είχε γράψει ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης, αυτό εν πολλοίς μπορεί να παγιωθεί από την πολυσυλλεκτικότητα της δυσφορίας που διακατέχει τους Ελληνες. Ο κόσμος είναι εξαντλημένος, πιο απογοητευμένος παρά ποτέ, αλλά ένα μεγάλο κομμάτι συνδέεται με ανίερες συμμαχίες, που νομιμοποιούνται από την ανάγκη εξεύρεσης εχθρών. Ισως γι’ αυτό συνέβη εκείνο που είχε προβλέψει ο Νικόλας Σεβαστάκης, ότι δηλαδή, «η απομάγευση της αντιμνημονιακής φάσης» δεν μπόρεσε να δώσει ώθηση «στην εκκοσμίκευση της ελληνικής ριζοσπαστικής Αριστεράς».
Πλατιά στρώματα παραμένουν υπό την επιρροή ανορθολογικών ερμηνειών, οι οποίες συχνά είναι αντικρουόμενες, ασύνδετες μεταξύ τους και εξ ορισμού παραπλανητικές. Επιτυγχάνεται έτσι ο σκοπός, να κρατάει κανείς στρώματα «με διαφορετική πολιτική κουλτούρα, στη βάση μιας ρητορικής με έντονα εθνολαϊκιστικά χαρακτηριστικά», όπως έχει πει εύστοχα ο Ευτύχης Βαρδουλάκης. Η απαγκίστρωση από την οπισθοδρόμηση δεν έχει να κάνει μόνο με την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι όμως το πρώτο βήμα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ