Σοφοί διά πάσαν νόσον

ΚΩΣΤΑΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΔΗΣ

Είναι πολύ δύσκολο και σπάνιο κάποιος να χαίρει εκτίμησης και σεβασμού εκ μέρους όλων καθώς οι απόψεις μας για τρίτους διαθλώνται από τον προσωπικό μας υποκειμενισμό, τα ατομικά μέτρα και σταθμά, τα καλά και συμφέροντά μας. Ως αρχετυπικό σύμβολο ανθρώπου συνετού που τα λόγια και τις συμβοuλές του άκουγαν και στραβόξυλα και μικρόνοες, παραμένει ο βασιλιάς της Πύλου Νέστωρ, αποκούμπι των Αχαιών στα ζόρια τα μεγάλα και στα βαριά διλήμματα, έξω από τα τείχη των Τρώων. Σοφό γέροντα τον έχρισε ο Ομηρος και έως σήμερα ουδείς τόλμησε να αμφισβητήσει την κρίση του. Πολύ αργότερα συντάχθηκε η λίστα των γνωστών σε όλους επτά σοφών της αρχαιότητας (νομοθέτες, άρχοντες και πολιτικοί), η οποία ωστόσο ετρώθη ως αυθαίρετη από μελετητές και φιλολόγους καθώς αδικήθηκαν πολλοί άλλοι· ήταν οι αιώνες εκείνοι πνευματικά πολύ γόνιμοι, όπως έγινε ευρύτερα αντιληπτό αιώνες μετά. Ο Πλάτων, ας πούμε, απεφάνθη «σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ’ απάντων Σωκράτης σοφότατος» – πάντως και οι τρεις απόντες από την «ντριμ τιμ» των επτά.

Σταχυολογώ (μεταξύ μας, με σχετική βοήθεια) αποστάγματα αδιαμφισβήτητα σοφών ανθρώπων για το τι εστί σοφία. Πολλοί γίναμε σοφότεροι, χρόνο με τον χρόνο, διαβάζοντας κάτι τέτοια στο «οπισθόφυλλο» της κάθε ημέρας στα παλαιάς κοπής ημερολόγια τοίχου. Ο Καντ είπε ότι «η επιστήμη είναι οργανωμένη γνώση, ενώ η σοφία είναι οργανωμένη ζωή». Από τη μακρινή ανατολή και την πάντα επίκαιρη Κίνα, ο Κομφούκιος διαβεβαίωσε ότι «μόνον οι πιο σοφοί και οι πιο ανόητοι άνθρωποι δεν αλλάζουν ποτέ», διαβλέποντας προφανώς το εσαεί μάταιον της απογραφής τους. Αιρετικός ο Βολταίρος: «Είναι σκληρός αυτός που είναι πάντα δίκαιος και θλιβερός αυτός που είναι πάντα σοφός». Σε ύψιστη ποιητική απόδοση ο Ελιοτ: «Πού είναι η σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση; Πού είναι η γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφόρηση;». Ο ομότεχνός του Πεσόα, από τη χώρα που κατέκτησε το Euro, προσθέτει τοξική ειρωνεία: «Σοφός είναι αυτός που απολαμβάνει το θέαμα που προσφέρεται από τον Κόσμο». Με κυνισμό κατέδωσε τη σχετικότητα πάντων ο Ρωμαίος Κοϊντιλιανός: «Οποιος φαίνεται σοφός μεταξύ ηλιθίων, φαίνεται ηλίθιος μεταξύ σοφών». Και με έναν εκρηκτικό σαρκασμό, ο εν γένει κατανοητός Αϊνστάιν: «Εμένα που πάντα μισούσα την αυθεντία η μοίρα μ’ έκανε αυθεντία».

Εχει παγιωθεί δεκαετίες τώρα. Η επιστράτευση ομάδων σοφών ήταν το επίχρισμα για τη διάγνωση χρονιζόντων καρκινωμάτων της ελληνικής δημόσιας λειτουργίας και την προτεινόμενη θεραπεία. Τα πορίσματά τους κατά κανόνα αράχνιαζαν σε συρτάρια ή κατέληγαν στον κάλαθο των αχρήστων υπό τον τρόμο της λαϊκής οργής, ενώ σμήνη συμβούλων εσωτερικού - εξωτερικού παρήλαυναν στην ευρωπαϊκή Γη του Πυρός καταθέτοντας το σπέρμα της σοφίας τους. Χρεοκοπημένοι: εύπιστοι πελάτες της παγκόσμιας βιτρίνας των, διά πάσαν νόσον, σοφών, στην οποία δεν πέφτει καρφίτσα.

 Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ