«Οι ζωές των άλλων»*

Του Σάκη Μουμτζή

Τα κομμουνιστικά καθεστώτα δεν αρκούνταν στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στη στέρηση των πολιτικών ελευθεριών, στην κατάργηση της ιδιοκτησίας. Επιζητούσαν τον πλήρη έλεγχο της προσωπικής ζωής των πολιτών, τη στέρηση κάθε ιδέας αυτενέργειας, πρωτοβουλίας, ανεξάρτητης σκέψης και αυτόνομης πράξης. Η σφαίρα του ιδιωτικού είχε αφομοιωθεί πλήρως από τις δραστηριότητες του Κράτους και του Κόμματος. Όλα όσα καθόριζαν τη ζωή των ανθρώπων στις σοσιαλιστικές χώρες –χωρίς εισαγωγικά, γιατί αυτός ήταν πράγματι ο σοσιαλισμός– υπάκουαν σε νόρμες που θέσπιζαν τα κομματικά όργανα και εκτελούσαν οι μηχανισμοί του Κράτους.

Ίδιον της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας είναι η από τα επάνω επιβολή των πολιτικών θέσεων της φωτισμένης πρωτοπορίας στο κοινωνικό σώμα που αδυνατεί να αντιδράσει, καθώς όλοι οι μηχανισμοί της κοινωνίας των πολιτών έχουν τσακιστεί από την πρωτοφανή βία του προλεταριακού κράτους. Τα πάντα ελέγχονται από την κομματική ιεραρχία με απόλυτη πειθαρχία. Ακόμα και οι πιο ιδιωτικές στιγμές των ανθρώπων, καθώς και οι οικογενειακές σχέσεις ακόμα, επικαθορίζονται από την πολιτική.

Αυτή η πολιτική επέμβαση του Κράτους σε όλες τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης ύπαρξης αποβλέπει, μέσω της παραγωγής ομοιόμορφων συμπεριφορών, στην ανάπτυξη ενός νέου τύπου ανθρώπου που κατά τη θεωρία –στην απλοϊκή της εκδοχή– θα αντικατοπτρίζει και τις νέες σχέσεις παραγωγής. Όσοι δεν αποδέχθηκαν ή δεν υπέκυψαν σε αυτό το πρότυπο χαρακτηρίστηκαν αντικοινωνικά στοιχεία και εδιώχθησαν ποινικά για χουλιγκανισμό.

Γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά; Τι συνέβη και ανακάλεσα στη μνήμη μου γνώσεις από τα παλιά; Διάβασα την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας να συναφθεί ένα σύμφωνο γονέων και σχολείου που θα καθορίζει κάποιους άξονες συμπεριφοράς των μικρών μαθητών. Και αναρωτήθηκα: τι δουλειά έχει η δημόσια σφαίρα να εμπλέκεται με την ιδιωτική; Τι λόγο μπορεί να έχει το Κράτος στο πώς διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους οι γονείς; Προς τι ο έλεγχος των συμπεριφορών μικρών παιδιών από το Κράτος με τυποποιημένα κριτήρια;

Και αν υπεισέλθουμε στην ουσία της υπόθεσης, τα ερωτήματα είναι ακόμα πιο σημαντικά και οι απαντήσεις ιδιαίτερα ανησυχητικές. Πώς καθορίζονται αυτές οι νόρμες; Με ποιες διαδικασίες επελέγησαν και από ποιους; Θα υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου; Νομίζω πως –αν τελικά τολμήσουν να υλοποιήσουν αυτές τις πρωτοφανείς για δημοκρατικό καθεστώς σκέψεις– βρισκόμαστε μπροστά σε μιαν απόπειρα εισαγωγής στην ελληνική εκπαίδευση ξένων προτύπων με τα οποία διαπαιδαγωγήθηκαν ιδεολογικά τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί δικοί τους άνθρωποι –τύπου Καρανίκα και Σβίγγου– θα βάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς, δικοί τους άνθρωποι –τύπου Λάμπρου– θα ελέγχουν την αποτελεσματικότητα του μέτρου και οι φοβισμένοι δάσκαλοι θα εκτελούν τις υπηρεσιακές εντολές. Ίσως ακούγονται υπερβολικά.

Καλύτερα να είμαστε υπερβολικοί σήμερα, παρά δικαιωμένοι αύριο. Καλύτερα να αντιδράσουμε τώρα, παρά να οδυρόμαστε στο μέλλον. Και καλόν θα είναι οι αφελείς και καλοπροαίρετοι αστοί να δουν την ταινία «Οι ζωές των άλλων». Αν δεν καταλάβουν τι γίνεται στην Ελλάδα του 2016, τουλάχιστον να υποψιαστούν!

* Κινηματογραφική ταινία του Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ που πραγματεύεται την παρακολούθηση της προσωπικής ζωής των Ανατολικογερμανών από τη Στάζι. Πήρε το 2006 το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας.

liberal.gr