Βλέμμα

«Η καρδιά μαλακώνει με το βύθισμα στα βλέμματα»
Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ
koliatsu@enet.gr
«Σε κάποιο μάθημα γιόγκα ο δάσκαλος μας παρότρυνε στην εξής άσκηση: «Επίλεξε ένα άτομο που δεν το γνωρίζεις και κοίταξέ το για δύο λεπτά στα μάτια».
Με πλησίασε ένας τύπος που αρχικώς δεν μου φάνηκε συμπαθής, παρ' όλα αυτά τον κοίταξα κατάματα για αρκετά λεπτά. Προς μεγάλη μου έκπληξη η διαδικασία αυτή κατάφερε πλήγμα στις προκαταλήψεις μου και σχεδόν εκμηδένισε τις άμυνές μου. Δεν μου έμενε παρά να παραδεχτώ πόσο με άλλαξε αυτή η άσκηση. Από τότε ονειρεύομαι, όλοι οι άνθρωποι να ανταλλάσσουμε παρατεταμένα βλέμματα.

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι πρόκειται για κάτι απλό -στην πραγματικότητα, όμως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντέξει κανείς ορισμένα βλέμματα διαρκείας. Ολοι το ξέρουμε αυτό από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδιαίτερα από το μετρό, που δεν υπάρχει και δυνατότητα να κοιτάξεις κάτι έξω από το παράθυρο. Ο καθένας έχει εκεί τον προσωπικό του "χώρο", βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο "στον κόσμο" του, και όταν κοιτάξεις κάποιον στα μάτια παρατεταμένα, σε λίγο σού απευθύνεται και σε ρωτά "τι συμβαίνει, θέλεις κάτι;".

Οι άνθρωποι δεν συνηθίζουν να κοιτάζονται στα μάτια, ούτε καν τα μέλη της ίδιας οικογένειας. Πολλά άτομα δεν έχουν επιχειρήσει ολόκληρη τη ζωή τους να κοιτάξουν κάποιον στα μάτια για δύο- τρία λεπτά. Κάπου το καταλαβαίνω, γιατί η διαδικασία σημαίνει τόλμη, αποβολή του φόβου για τον απέναντι, αλλά και για όσα πιστεύει κανείς ενδόμυχα και όσα νομίζει πως καταλαβαίνει ή ξέρει για τον άλλον από την εξωτερική του εμφάνιση και όψη. Ονειρό μου είναι, οι νέοι άνθρωποι αντί για τη στρατιωτική θητεία να ξεκινούν μια "πορεία στα μάτια και στα βλέμματα άλλων ατόμων". Αυτό θα μπορούσε να γίνει ως εξής: για χρονικό διάστημα ενός έτους οι νεαροί θα ταξιδεύουν σ' όλο τον κόσμο και θα ισχύει κατά κάποιον τρόπο ένας "κώδικας τιμής": Οταν ένας νεαρός πλησιάζει κάποιον άγνωστο και τον παρακαλεί να κοιταχτούν στα μάτια για λίγα λεπτά, αυτός ο άγνωστος θα πρέπει να του το παραχωρεί, χωρίς να έχει σημασία ο χώρος.

Πέραν αυτού του ενός έτους ταξιδιού, καταπληκτικό θα ήταν να υπήρχαν ειδικοί χώροι-αίθουσες για όσους θέλουν να κοιταχτούν με κάποιους άλλους στα μάτια σε συνθήκες ηρεμίας για λίγα λεπτά. Θα μπορούσε να επισκέπτεται κανείς αυτούς τους χώρους όσο τακτικά θέλει, να κάθεται σε κύκλο για παράδειγμα για μια ώρα με άλλους ανθρώπους και να κοιτάζεται με τον απέναντι. Και κάθε τρία λεπτά όλοι να μετακινούνται μια θέση ώστε να αλλάζουν οι σύντροφοι των βλεμμάτων. Η μαγεία όλου αυτού του εγχειρήματος είναι πως προκαλεί αλλαγές και στις δύο πλευρές. Και όταν συγκεντρώνεσαι για να κοιτάξεις κάποιον κατάματα, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων ο νους σου να τρέχει αλλού. Το πολύ-πολύ να περνούν από το μυαλό κάποιες σχέσεις φόβου ή ντροπής, όπως "γιατί δεν μπορώ να βαστάξω το βλέμμα του;". Κατά βάθος, όμως, είναι εμπειρία καθησυχαστική.

Εξίσου καταπληκτικό θα ήταν, στρατιώτες δύο εχθρικών στρατοπέδων να παρατάσσονταν απέναντι σε μια σειρά και να κοιτάζονταν για λίγα λεπτά στα μάτια. Τι νομίζετε πως θα γινόταν μετά;

Σίγουρα είναι μια διαδικασία, που συμβάλλει αποφασιστικά στο γκρέμισμα εσωτερικών τειχών, όλων εκείνων των φόβων και φυσικά όλων των επιφανειακών τρόπων συμπεριφοράς. Πιστεύω, πως, εάν όλοι κοιτάζαμε συστηματικά άλλα άτομα στα μάτια, θα μαλάκωναν οι καρδιές μας και θα γινόμασταν πιο απλοί, πιο ζεστοί και πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι».

Τζάνα Παλάσκε

Γεννήθηκε πριν από 30 χρόνια στο Βερολίνο, άφησε το σχολείο λίγο πριν από το απολυτήριο, ασχολήθηκε ως παραγωγός στο MTV και για ένα διάστημα συμμετείχε σ' ένα μουσικό συγκρότημα πανκ. Ως ηθοποιός του κινηματογράφου έκανε το ντεμπούτο της την περασμένη χρονιά στην ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο «Αδωξοι μπάσταρδη» («Inglourious Basterds»). Σε γερμανική εβδομαδιαία εφημερίδα η Τζάνα Παλάσκε μιλά για το όνειρό της, όλοι οι άνθρωποι να κοιτούν τους απέναντί τους στα μάτια.
"Ελευθεροτυπία", σήμερα